Phanh Đùm Là Gì? Cách Kiểm Tra Và Bảo Dưỡng Phanh Đùm Xe Máy

Trong thế giới của các phương tiện giao thông đô thị, việc sử dụng phanh đùm (hoặc phanh tang trống) trên các xe máy vẫn đang được ưa chuộng và phổ biến. Tuy nhiên, mặc dù đó là một phần quan trọng của hệ thống phanh, nhưng phanh đùm thường ít được quan tâm đến so với các loại phanh khác. Vấn đề này đặt ra câu hỏi: Tại sao phanh đùm lại quan trọng và cần được chú ý đặc biệt trong bảo dưỡng và sửa chữa xe máy? Điều gì xảy ra khi hệ thống phanh đùm gặp sự cố và làm thế nào để kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa phanh đùm hiệu quả? Đây là những câu hỏi mà chúng ta sẽ tìm hiểu và giải quyết trong đề tài này.

xem thêm: Cơ Cấu Phanh Đùm Ở Xe Máy

I - Mô hình phanh xe máy:

Cơ cấu phanh xe để giảm tốc độ của bánh xe nhờ lực ma sát. Nhờ vật liệu ma sát để hạn chế chiều quay của bánh xe và biến đổi động lực học sinh nhiệt thành hoạt động phanh. Vì vậy, khi phanh hoạt động thì nhiệt độ của sự tiếp xúc tăng lên. Nếu hoạt động của phanh càng lâu dẫn đến sự tiếp xúc càng tăng thì lực ma sát sẽ lớn và sinh nhiệt. Cơ cấu phanh trở nên nóng và được làm mát nhờ không khí khi xe chạy và nhiệt sinh ra giảm đi. Vì vậy, lực phanh lớn tương đương hiệu suất phanh cao, hiệu suất đó là kết quả của việc làm mát.

1. Các loại phanh xe máy:

- Phanh đùm:Lực phanh dài là khi guốc phanh đẩy vào đùm phanh tại bên trong may ơ bánh xe. Bề mặt tiếp xúc là bên trong may ở của bánh xe, nhiệt khó thoát hơn phanh đĩa và không được sử dụng trên xe có tốc độ cao nhưng được sử dụng rộng rãi ở các đời xe có tốc độ nhỏ do cấu trúc đơn giản và giá thành rẻ.- Phanh đĩa:Lực phanh tạo ra do má phanh ép chặt vào đĩa phanh, đĩa phanh được lắp trên bánh xe. Phanh đĩa tỏa nhiệt tốt hơn bởi vì bề mặt nó được lắp bên ngoài tiếp xúc trực tiếp với môi trường nên được sử dụng cho xe có tốc độ lớn.

2. Các loại dẫn động:

- Dẫn động bằng cơ khí:Cơ cấu cơ khí được sử dụng chính cho phanh đùm, tay phanh và chân phanh hoạt động truyền chuyển động cơ khí đến phanh thông qua dây cáp nối với tay phanh hoặc thanh dẫn nối với chân phanh. Khi mà guốc phanh bị mòn, hành trình tự do của cần phanh tăng lên, vì vậy cần điều chỉnh hành trình tự do đúng quy định là cần thiết.

- Dẫn động bằng thủy lực:Hoạt động của tay phanh hoặc chân phanh tác động đến xy lanh thủy lực, truyền áp suất thuỷ lực đến ngàm phanh theo ống dẫn chịu áp suất. Ở một số xe mô tô, sử dụng phanh đĩa loại khác. Khi má phanh mòn, xi lanh chứa chất lỏng tự động điều chỉnh lưu lượng chất lỏng, vì vậy để loại trừ hiện tượng trên cần điều chỉnh hành trình tự do đúng theo tiêu chuẩn. Loại này được ứng dụng ở một số xe đời ATV.

3. Cơ cấu hệ thống phanh đùm:

- Loại dây cáp:Dây cáp truyền chuyển động của cần phanh đến phanh. Ngoài ra, phanh sau của xe ga, cũng hoạt động nhờ dây cáp được nối với tay phanh bên trái của tay lái.

- Loại thanh dẫn:Loại thanh dẫn sử dụng cho bánh sau. Hoạt động của chân phanh được truyền đến phanh thông qua thanh dẫn. Khi mà nhả chân phanh ra thì nó sẽ trở lại vị trí ban đầu thông qua lực lò xo chân phanh.

4. Hoạt động của phanh đùm:

Phía bên trong phanh có cặp guốc phanh, được giữ bởi lực lò xo. Má phanh được làm bằng vật liệu ma sát và được gắn trên bề mặt bên ngoài guốc phanh. Khi tay phanh hoạt động cần phanh làm cam phanh quay đẩy phần đầu bên cạnh cam phanh của guốc phanh. Hơn nữa guốc phanh sẽ mở rộng ra nhờ chốt mỏ neo như điểm tựa và tỳ vào bề mặt bên trong của đùm phanh để tạo ra lực phanh. Khi tay phanh nhả ra, guốc phanh và cam phanh trở lại vị trí ban đầu nhờ lực lò xo.

Khe hở giữa guốc phanh và đùm phanh cần điều chỉnh theo đúng tiêu chuẩn thì phanh xe không bị trượt khi tác động phanh lúc xe hoạt động. Khi bề mặt má phanh và bên trong đùm phanh mòn tức là khe hở tăng lên vì vậy việc điều chỉnh khe hở là cần thiết.

- Khi hoạt động:

Ở hình bên dưới guốc phanh bên phải được gọi là guốc phanh chính, guốc phanh bên trái gọi là guốc phanh phụ. Loại cấu trúc phanh đùm này gọi là loại chính - phụ. Khi guốc phanh chính tiếp xúc với bề mặt bên trong khi đùm phanh quay theo chiều mũi tên thì tại guốc phanh bên trong đùm phanh xuất hiện lực theo hình vẽ đấy được gọi là cùng một hiệu quả. Cũng ở trên hình này, khi guốc phanh phụ ở bên trái tiếp xúc với bề mặt bên trong của đùm phanh xuất hiện lực văng ra xa nó từ đùm phanh. Vì vậy, lực phanh ở guốc phanh chính lớn hơn guốc phanh phụ, độ mòn của guốc phanh chính lớn hơn guốc phanh phụ.

5. Má phanh:

Má phanh làm bằng vật liệu ma sát được gắn trên bề mặt guốc phanh và có xu hướng tiếp xúc với đùm phanh để tạo ra lực phanh. Do đó má phanh là bộ phận quan trọng ảnh hưởng đến hiệu suất của phanh, nó phải có đặc điểm sau:

- Phải có độ ma sát thích hợp để tạo lực khi hoạt động

- Sản phẩm không gây mùi và gây ồn khi hoạt động

- Chống lại sư ăn mòn

- Đặc tính chống lại sự biến đổi

Để đáp ứng yêu cầu trên, nói chung má phanh được đúc bởi nhựa tổng hợp, má phanh làm bằng nhựa tổng hợp giữ nhiệt ngắn do các sợi và nhựa tổng hợp được tôi rắn lại khi có nhiệt. Lực ma sát của má phanh giảm đi khi nhiệt độ tăng lên. Vì vậy, hiệu quả giảm nhiệt do ma sát là cần thiết.

II - Cách kiểm tra và bảo dưỡng phanh đùm xe máy:

1. Kiểm tra và điều chỉnh hành trình tự do của phanh:

Khi guốc phanh mòn, khe hở giữa guốc phanh và đùm phanh rộng lên và hành trình cần phanh tăng lên. Điều quan trọng là kiểm tra đều đặn và điều chỉnh đầu ốc ở cần phanh sao cho hành trình tự do nằm trong tiêu chuẩn kỹ thuật. Tiêu chuẩn để đánh giá hành trình tự do của tay phanh và chân phanh là tình trạng của dấu chỉ thị và dựa vào tài liệu bảo dưỡng.

2. Kiểm tra phanh trước:

Sử dụng thước để kiểm tra hành trình tự do của phanh tại đầu mút của tay phanh trước. Để điều chỉnh ta điều chỉnh đai ốc ở cuối cap phanh và trên phần ốp của tay phanh.

3. Kiểm tra phanh sau:

Sử dụng thước để kiểm tra hành trình tự do ở đầu mút của chân phanh. Để điều chỉnh ta điều chỉnh đai ốc ở cuối thanh dẫn của phanh.

Cẩn thận: Khi điều chỉnh hành trình tự do của phanh, vị trí chiếu sáng của đèn hậu có thể thay đổi. Sau khi điều chỉnh hành trình tự do phải điều chỉnh lại công tắc đèn phanh sau.

4. Kiểm tra má phanh:

Tổng quan, bề mặt cam bị ép mạnh trở lại thì độ mòn của dùm phanh sẽ lớn lên, thậm chí ta thấy một guốc phanh mòn quá tiêu chuẩn quy định thì cũng cần thay thế và lắp ráp lại.

5. Kiểm tra đùm phanh:

Khi độ mòn ở giới hạn kỹ thuật, nếu độ mòn má phanh trong tiêu chuẩn kỹ thuật thì kiểm tra xem độ mòn của đùm phanh có vượt quá giới hạn bảo trì không. Kiểm tra đường kính trong của đùm phanh và nếu ngoài phạm vi cho phép thì ta phải thay thế may ơ bánh xe mới.

Phanh đùm đóng vai trò quan trọng trong hệ thống phanh của xe máy, mặc dù thường ít được chú ý so với các loại phanh khác. Việc hiểu biết và chăm sóc cho hệ thống phanh đùm là rất cần thiết để đảm bảo an toàn khi di chuyển trên đường. Bằng cách thực hiện các biện pháp kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa đúng cách, người lái xe có thể đảm bảo hệ thống phanh đùm hoạt động hiệu quả và an toàn trong mọi điều kiện đường đi.