Soạn bài Sự tích Hồ Gươm lớp 6 Chân trời sáng tạo

Bản quyền tài liệu thuộc về VnDoc. Nghiêm cấm mọi hành vi sao chép với mục đích thương mại.

Bài viết gồm các câu trả lời chi tiết và dễ hiểu, với các ví dụ minh họa sinh động, bám sát các yêu cầu của những câu hỏi thuộc bài Sự tích Hồ Gươm Tập 1 Chân trời sáng tạo. Những câu trả lời này do giáo viên của VnDoc trình bày, đảm bảo chính xác nhằm hỗ trợ các em học sinh trong quá trình soạn bài và học bài tại nhà. Mời các em theo dõi.

A. Chuẩn bị đọc Sự tích Hồ Gươm

Đề bài: Em biết những gì về Hồ Gươm (Hà Nội)? Hãy chia sẻ với bạn cùng nhóm về thắng cảnh này.

Hướng dẫn trả lời:

Đôi nét về Hồ Gươm:

- Nằm ở trung tâm thủ đô Hà Nội, được bao quanh bởi 3 con phố Hàng Khay - Lê Thái Tổ - Đinh Tiên Hoàng.

- Trước đây hồ còn có một số tên gọi khác như hồ Lục Thủy (hồ nước xanh), hồ Thủy Quân (bởi hồ từng là nơi để huấn luyện thủy binh chiến đấu). Đến thế kỉ thứ XV, hồ được đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm (hồ trả gươm), gắn liền với sự tích trả gươm báu cho rùa vàng của vua Lê Thái Tổ (Lê Lợi).

- Hồ Hoàn Kiếm là nơi tụ hội, điểm hẹn lý tưởng bốn mùa:

• Rực rỡ trong sắc đào và các lễ hội truyền thống vào mùa xuân
• Lồng lộng những cơn gió xua tan đi cái nóng oi bức của mùa hè
• Say đắm với những cành liễu rủ trong màn sương huyền ảo của mùa thu
• Lộng lẫy trong cơn mưa lá vàng và những giọt mưa phùn lất phất bay của mùa đông

B. Trải nghiệm cùng văn bản Sự tích Hồ Gươm

Dự đoán trang 23 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo: Hãy đoán xem Long Quân sẽ cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm theo cách nào?

Hướng dẫn trả lời:

Long Quân sẽ cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần qua một cách không bình thường, không dễ đoán và có phần thách đố, để kiểm tra xem Lê Lợi và nghĩa quân có thực sự xứng đáng với thanh gươm thần không, và học có đủ niềm tin, quyết tâm, đoàn kết để cùng sức mạnh của thanh gươm chiến đấu chống giặc ngoại xâm không.

Suy luận trang 24 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo: Theo em, khi nghe Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã "hiểu ra" điều gì?

Hướng dẫn trả lời:

Khi nghe Rùa Vàng đòi gươm, nhà vua đã hiểu ra rằng: thanh gươm thần này là Long Quân cho ông và nghĩa quân mượn để đánh đuổi quân xâm lược, bảo vệ bờ cõi. Nay đất nước đã hòa bình, vững mạnh, sạch bóng quân thù, thanh gươm đã hoàn tất sứ mệnh của mình. Vì vậy, đã đến lúc để thanh gươm trở về với Long Quân.

C. Suy ngẫm và phản hồi Sự tích Hồ Gươm

Câu 1 trang 24 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo: Theo em, vì sao thanh gươm trong truyện này được gọi là gươm thần? Điều này thể hiện đặc điểm gì của truyền thuyết?

Hướng dẫn trả lời:

- Thanh gươm trong truyện được gọi là thanh gươm thần vì:

• Thanh gươm có nguồn gốc thần kì (là gươm của Đức Long Quân
• Thanh gươm có sức mạnh kì lạ, được cho nghĩa quân mượn để chống giặc ngoại xâm
• Thanh gươm biết phát sáng và có sức mạnh thần kì, giúp nghĩa quân vượt qua khốn cảnh, tiêu diệt kẻ địch

- Điều này thể hiện 1 đặc trưng của truyện truyền thuyết: thường có các chi tiết hoang đường, kì ảo

Câu 2 trang 24 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo: Em hãy xác định không gian, thời gian Đức Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm, đòi lại gươm trong Sự tích Hồ Gươm và điền vào các ô tương ứng theo bảng dưới đây?

Sự việc Thời gian Không gian Cho mượn gươm thần Đòi lại gươm thần

Hướng dẫn trả lời:

Sự việc Thời gian Không gian Cho mượn gươm thần Khi giặc Minh đặt ách đô hộ nước ta, chúng làm nhiều điều bạo ngược. Nghĩa quân Lam Sơn đã nổi dậy nhưng còn non yếu nên nhiều lần bị thua. Thấy vậy, Đức Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn gươm thần - Lưỡi gươm được Lê Thận tìm thấy ở vùng sông nước- Chuôi gươm được Lê Lợi tìm thấy ở vùng rừng núi Đòi lại gươm thần Sau khi đuổi sạch quân Minh ra khỏi bờ cõi, Lê lợi lên ngôi vua Hồ Tả Vọng

Câu 3 trang 25 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo: Trong truyền thuyết cũng như truyện kể nói chung, các sự việc thường được sắp đặt nhằm thể hiện một ý nghĩa nào đó. Trong Sự tích Hồ Gươm, Long Quân để cho Lê Thận tình cờ tìm thấy lưỡi gươm ở một nơi, Lê Lợi tình cờ tìm thấy chuôi gươm ở một nơi khác. Thông qua cách cho mượn gươm như vậy, tác giả dân gian muốn thể hiện điều gì?

Hướng dẫn trả lời:

Tác giả dân gian muốn thể hiện:

• Tinh thần đoàn kết của nhân dân ta trong cuộc kháng chiến (sự thành công của nghĩa quân có được nhờ sự gắn kết của nhân dân khắp các miền, từ vùng núi đến vùng sông nước)
• Khẳng định sự bền bỉ, lâu dài của kháng chiến, cần sự kiên trì, cố gắng không ngừng nghỉ, dù gặp nhiều khó khăn, nguy nan thì cũng không nản chí hay bỏ cuộc

Câu 4 trang 25 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo: Sau khi đọc Sự tích Hồ Gươm, một số bạn cho rằng truyện này chỉ đơn giản mượn chuyện Lê Lợi trả gươm thần để "giải thích địa danh Hồ Gươm". Em đồng ý hay không đồng ý với ý kiến ấy? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

- Em không đồng ý với ý kiến đó.

- Bởi vì, ngoài ý nghĩa "giải thích địa danh Hồ Gươm", câu chuyện còn:

• Kể lại những ngày tháng gian khó khi chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta, từ đó nhắn nhủ con cháu đời sau biết quý trọng độc lập do cha ông gìn giữ và bảo vệ
• Ca ngợi sự đoàn kết, chiến đấu mạnh mẽ, ngoan cường của ông cha ta trong công cuộc chống giặc ngoại xâm, cùng với đó là sự tự hào về truyền thống yêu nước chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam
• Chi tiết trao trả lại gươm thần ở cuối câu chuyện, còn thể hiện khát vọng hòa bình của đất nước ta, đồng thời khẳng định tư tưởng cai trị đất nước bằng tài đức chứ không phải bằng vũ lực của ông cha ta xưa

Câu 5 trang 25 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo: Tìm trong văn bản Sự tích Hồ Gươm:

- Một số từ ngữ cho thấy cách xưng hô trân trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi

- Một vài câu văn cho thấy cách bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả dân gian trong lời kể (chẳng hạn: lo lắng khi nghĩa quân gặp khó khăn; phấn khởi khi nghĩa quân ngày một thêm hùng mạnh).

Hướng dẫn trả lời:

- Từ ngữ cho thấy cách xưng hô trân trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi: minh công, bệ hạ

- Câu văn cho thấy cách bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả dân gian trong lời kể:

• "Chúng coi dân ta như cỏ rác, làm nhiều điều bạo ngược khiến cho thiên hạ căm giận chúng đến tận xương tuỷ" → thể hiện sự căm phẫn của nhân dân
• "Bấy giờ, ở vùng Lam Sơn, nghĩa quân đã trỗi dậy chống lại chúng, nhưng buổi đầu thế lực còn non yếu nên nhiều lần nghĩa quân bị thua" → thể hiện sự lo lắng của nhân dân
• "Trong tay Lê Lợi, thanh gươm thần tung hoành khắp các trận địa, làm cho quân Minh bạt vía" → thể hiện sự vui sướng, tự hào của nhân dân

Câu 6 trang 25 Ngữ văn 6 tập 1 Chân trời sáng tạo: Theo em, Sự tích Hồ Gươm thể hiện những đặc điểm nào của thể loại truyền thuyết?

Hướng dẫn trả lời:

Sự tích Hồ Gươm thể hiện những đặc điểm của truyện truyền thuyết:

- Nhân vật:

• Nhân vật lịch sử có vai trò quan trọng với cộng đồng (Lê Lợi, Lê Thận...)
• Nhân vật kì ảo, có phép thuật (Đức Long Quân, Rùa Vàng...)

- Cốt truyện: đề cập đến sự kiện lịch sử đã xảy ra trong quá khứ và có ý nghĩa quan trọng đối với cộng đồng (cuộc kháng chiến chống quân Minh và thành lập triều đại nhà Lê)

- Sử dụng nhiều yếu tố kì ảo (Rùa Vàng biết nói tiếng người, lưỡi gươm tự tìm vào lưới Lê Thận suốt 3 lần...)

D. Tóm tắt Sự tích Hồ Gươm lớp 6

Thuở đó, nước ta bị giặc Minh xâm lược và đô hộ với chính sách tàn bạo, khiến lòng dân oán thán, căm phẫn. Nhiều cuộc khởi nghĩa đã nổ lên chống giặc Minh nhưng chưa thành công. Lúc này, ở vùng núi Lam Sơn có nghĩa quân của Lê Lợi rất được lòng dân nhưng lực lượng buổi đầu vẫn còn yếu kém, nhiều lần bị giặc vây công. Đức Long Quân thấy vậy, liền cho Lê Lợi mượn một thanh gươm thần, nhờ vậy mà nghĩa quân ngày càng hùng mạnh hơn. Một lần nọ, Lê Lợi trong lúc lẩn tránh địch truy bắt đã gặp được Lê Lai - người có một vỏ gươm thần. Vỏ gươm đó vừa khít thanh gươm mà Đức Long Quân đưa cho Lê Lợi. Thế là Lê Lai xin được theo tòng quân. Từ hôm đó, nghĩa quân Lam Sơn đánh đâu thắng đó, chẳng mấy chốc đã giải phóng đất nước. Khi hòa bình lập lại, khi Lê Lợi đang đi hóng gió trên thuyền, thì Rùa Vàng đến nhận lại thanh gươm thần năm xưa. Sau sự kiện đó, hồ nước đó được đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm.

>> HS tham khảo các đoạn tóm tắt, bài tóm tắt từ ngắn gọn đến chi tiết tại đây: Tóm tắt truyền thuyết Sự tích Hồ Gươm lớp 6