Ý nghĩa của thành ngữ “Cá mè một lứa” và điều kiện miễn trách nhiệm hình sự cho đồng phạm dưới 18 tuổi

Thành ngữ “cá mè một lứa” thường được sử dụng trong đời sống hàng ngày. Vậy ý nghĩa thực sự của nó là gì? Bài viết này sẽ giải thích rõ ý nghĩa của thành ngữ này và đồng thời cung cấp thông tin về điều kiện miễn trách nhiệm hình sự cho đồng phạm dưới 18 tuổi.

Mãn nhãn là gì khi hiểu được ý nghĩa sâu xa của thành ngữ quen thuộc này.

Cá mè một lứa: Nghĩa đen và nghĩa bóng

Thành ngữ “cá mè một lứa” mang hai nghĩa, nghĩa đen và nghĩa bóng:

• Nghĩa đen: Chỉ những con cá mè cùng một lứa, sinh ra cùng một mẹ. Nó được dùng để ví von những người cùng tuổi, cùng xuất thân hoặc có chung một đặc điểm nào đó.
• Nghĩa bóng: Thường chỉ những người có tính cách, phẩm chất và hành vi giống nhau, thường mang hàm ý tiêu cực. Ví dụ, câu “Nhóm bạn này cá mè một lứa, chỉ biết chơi bời” ám chỉ nhóm bạn này đều là những người ham chơi, sa đọa.

Đồng phạm và “cá mè một lứa”

Nói chí phải thì “cá mè một lứa” và đồng phạm có những điểm tương đồng nhưng không hoàn toàn giống nhau. “Cá mè một lứa” nhấn mạnh sự giống nhau về nguồn gốc, mối quan hệ, hành vi và hậu quả, trong khi đồng phạm, theo luật, là hai người trở lên cố ý cùng thực hiện một tội phạm. Tuy nhiên, thành ngữ “cá mè một lứa” thường được dùng để ám chỉ những đồng phạm có chung đặc điểm hoặc hoàn cảnh, dẫn đến việc họ cùng tham gia vào hoạt động phạm pháp.

Điều kiện miễn trách nhiệm hình sự cho đồng phạm dưới 18 tuổi

Theo khoản 2 Điều 91 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bởi khoản 14 Điều 1 Luật Sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017), người dưới 18 tuổi là đồng phạm có thể được miễn trách nhiệm hình sự nếu đáp ứng đủ các điều kiện sau:

• Là đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án.
• Có nhiều tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
• Tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả.
• Không thuộc trường hợp quy định tại Điều 29 Bộ luật Hình sự 2015.

Miên trường là gì và liệu có liên quan đến việc miễn trách nhiệm hình sự hay không? Câu trả lời là không, tuy nhiên việc tìm hiểu luật vẫn rất quan trọng.

Các tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự

Sui dại hay xui dại? Việc bị xúi giục có thể được xem là một tình tiết giảm nhẹ. Điều 51 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi bởi điểm a, điểm b khoản 6 Điều 1 Luật Sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017) liệt kê một số tình tiết giảm nhẹ, bao gồm:

• Ngăn chặn hoặc làm giảm bớt tác hại của tội phạm.
• Tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại.
• Phạm tội trong trường hợp vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng, tình thế cấp thiết, khi bắt giữ người phạm tội.
• Phạm tội do bị kích động về tinh thần bởi hành vi trái pháp luật của nạn nhân.
• Phạm tội do hoàn cảnh khó khăn khách quan.
• Phạm tội lần đầu và ít nghiêm trọng.
• Phạm tội do bị đe dọa, cưỡng bức.
• Bị hạn chế khả năng nhận thức.
• Phạm tội do lạc hậu.
• Là phụ nữ có thai, người từ 70 tuổi trở lên, người khuyết tật.
• Mắc bệnh hạn chế khả năng nhận thức hoặc điều khiển hành vi.
• Tự thú, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải.
• Hợp tác với cơ quan chức năng.
• Lập công chuộc tội.
• Có thành tích xuất sắc.
• Có công với cách mạng hoặc là thân nhân của liệt sĩ.

Kết luận

Tóm lại, “cá mè một lứa” là thành ngữ chỉ những người cùng nguồn gốc, có điểm chung về ngoại hình, tính cách, hành vi (thường mang hàm ý tiêu cực). Đồng phạm là những người cùng thực hiện tội phạm. Người dưới 18 tuổi là đồng phạm có thể được miễn trách nhiệm hình sự nếu đáp ứng các điều kiện nêu trên. Thự danh là gì và vai trò của nó trong quá trình tố tụng cũng là một vấn đề cần tìm hiểu thêm. Việc hiểu rõ các quy định pháp luật sẽ giúp chúng ta tránh được những rắc rối không đáng có.