Ballerina Cappuccina, vũ công ba lê có cái đầu là tách cà phê, là nhân vật đầu tiên trong "vũ trụ thối não kiểu Italy". Ảnh: New York Times.
Chú cá mập đi giày Nike tên Tralalero Tralala. Chiếc máy bay ném bom đầu cá sâu tên Bombardiro Crocodillo. Vũ công ba lê có cái đầu là tách cà phê tên là Ballerina Cappuccina. Đó là 3 trong số nhiều nhân vật thuộc vũ trụ “thối não kiểu Italy” đang phủ sóng TikTok. Giới chuyên gia cảnh báo đây không chỉ là chuyện “meme đùa cho vui”.
Bộ não bị thối theo nghĩa đen
Tháng 9/2023, TikTok bắt đầu lan truyền hình ảnh những nhân vật AI quái dị: người gỗ cầm gậy Tung Tung Tung Sahur, cá mập đi giày Nike tên Tralalero Tralala, sinh vật lai giữa cây xương rồng và voi Lirili Larilà…
Những meme này có gì cuốn hút? Không có gì cả, bao gồm cốt truyện, logic hay thông điệp cụ thể. Chính điều này khiến người xem không thể dừng lại. Và đó chính là vấn đề.
Theo bác sĩ thần kinh Andreana Benitez (Đại học Y South Carolina, Mỹ), các nội dung này như “thức ăn nhanh cho não” với các tính chất như hấp dẫn, gây nghiện nhưng thiếu dinh dưỡng cho tư duy.
Một vài video giải trí không phải chuyện to tát nhưng hàng giờ lướt không ngừng trên TikTok, YouTube Shorts, Instagram Reels sẽ khiến não bộ kiệt sức. Đặc biệt là với giới trẻ vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện hệ thần kinh và khả năng điều tiết cảm xúc.
Vũ trụ "thối não kiểu Italy" bắt đầu phổ biến trên mạng xã hội từ tháng 9/2023. Ảnh: New York Times.
Dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) cho thấy hơn một nửa thiếu niên Mỹ dành trên 4 giờ/ngày để nhìn màn hình.
Nghiên cứu năm 2024 từ chương trình ABCD (Adolescent Brain Cognitive Development - Tạm dịch: Phát triển nhận thức não bộ thanh thiếu niên) cũng chỉ ra giới trẻ sử dụng mạng xã hội nhiều có nguy cơ cao gặp các vấn đề về tâm lý như rối loạn lo âu, mất ngủ, rối loạn hành vi, đau đầu, chóng mặt. Lúc này, thối não là từ có thể được sử dụng theo nghĩa đen.
Nhưng nguy hiểm lớn nhất lại đến từ chính cảm giác “vô hại” của những nội dung như “vũ trụ thối não”. Người ta thường xem đó là meme “cho vui” mà không nhận ra mình đang mất dần năng lực phân tích, tập trung, phản biện.
“Để não bộ phát triển, con người cần chủ động tham gia vào các tình huống cuộc sống đa dạng, điều không thể đạt được nếu sử dụng điện thoại. Nhiều người đang thay thế các tương tác đời sống bằng nội dung rác trên mạng xã hội và dần mất khả năng tư duy”, TS Costantino Iadecola, giám đốc Viện nghiên cứu não và tâm trí gia đình Feil (Trung tâm y tế Weill Cornell, New York, Mỹ), cho biết.
TS Costantino Iadecola là giám đốc Viện nghiên cứu não và tâm trí gia đình Feil (Trung tâm y tế Weill Cornell, New York, Mỹ). Ảnh: SCMP.
Ballerina Cappuccina là ai?
Xuất phát từ một video của TikToker người Romania, Susanu Sava-Tudor, nhân vật Ballerina Cappuccina là vũ công ba lê với đầu là... tách cà phê. Video này đạt hơn 45 triệu lượt xem, với phần nhạc nền tiếng Italy giả lập, lời hát như thơ con cóc: “Vũ công Cappucina, mi mi mi Là vợ của Cappucino Assasino, Và cô ấy yêu âm nhạc, la la la Đam mê của cô là vũ công lo lo lo!”
Một số nhân vật mở đầu trào lưu còn có Tung Tung Tung Sahur - người gỗ cầm gậy, lấy cảm hứng từ nghi thức đánh trống gọi người dậy ăn sahur trong tháng Ramadan tại Indonesia, hay Lirili Larilà - sinh vật lai giữa cây xương rồng và voi.
Vũ trụ này mở rộng không theo bất kỳ logic nào. Người dùng TikTok liên tục sáng tạo nhân vật, mối quan hệ, thậm chí là “con cái” của các nhân vật cũ. Chúng vừa kỳ quái vừa dễ lan truyền vì ai cũng có thể thêm một đoạn, một lớp nghĩa mới.
Tung Tung Tung Sahur là tên của người gỗ cầm gậy, lấy cảm hứng từ nghi thức đánh trống trong tháng Ramadan tại Indonesia. Ảnh: New York Times.
Giống như chuỗi video "Skibidi Toilet" trước đây, vũ trụ “thối não” này không còn nằm trên màn hình, không ít video lan truyền cho thấy cảnh học sinh vẽ hình nhân vật trong lớp, hét tên “Tralalero Tralala” như một tiếng gọi đồng bọn.
Giới chuyên môn xem đây là dạng giải trí phi lý (absurdist humor), nơi sự vô nghĩa được tôn vinh như một lời phản kháng với nội dung có cấu trúc truyền thống. Nhưng cũng có mặt tối, một số bản nhạc nền đi kèm nhân vật như Bombardiro Crocodillo chứa yếu tố bài xích, phân biệt chủng tộc.
