Thể thơ 6 chữ là gì?
Thể thơ 6 chữ, còn được gọi là thơ lục ngôn, là một thể loại thơ truyền thống trong văn học Việt Nam và một số nền văn học khác. Đặc điểm nổi bật của thể thơ này là mỗi câu thơ có đúng sáu chữ (hoặc sáu âm tiết). Sự cô đọng và ngắn gọn của mỗi câu trong thể thơ sáu chữ giúp tạo ra nhịp điệu hài hòa và dễ nhớ.
Thể thơ này mang sự thú vị đặc biệt nhờ cách sắp xếp gieo vần, có thể là ôm vần hoặc chéo vần. Thơ sáu chữ thường mang đến âm điệu thanh nhã và khả năng ghi nhớ cao. Đáng chú ý, không bị hạn chế về phạm vi nội dung, thể thơ này có khả năng diễn đạt nỗi nhớ, tâm tư, hay thậm chí đơn giản là miêu tả vẻ đẹp của thiên nhiên.
Đặc điểm của thể thơ 6 chữ
Cấu trúc câu thơ: Mỗi câu thơ gồm sáu chữ. Các câu thơ này thường được sắp xếp theo nhịp 3/3, tạo sự cân đối và dễ đọc.
Gieo vần:
Trong quá trình gieo vần, chữ cuối của câu 1 cần tạo vần với chữ cuối của câu 4 và đồng thời phải có dấu khác nhau.
Chữ cuối của câu 2 và chữ cuối của câu 3 cần tạo vần với nhau và cũng phải mang dấu khác nhau.
Nguyên tắc về thanh dấu:
Chữ thứ 2 và 6 trong mỗi câu phải cùng chia sẻ một loại thanh điệu, có thể là thanh bằng hoặc trắc, và phải xen kẽ giữa các dấu thanh.
Nếu chữ cuối của câu 1 mang thanh bằng, thì chữ cuối của câu 2 sẽ mang thanh trắc, và ngược lại.
Cả chữ cuối của câu 2 và câu 3 phải mang cùng một loại thanh điệu, có thể là thanh bằng hoặc trắc.
Nếu chữ cuối của câu 3 mang thanh bằng, thì chữ cuối của câu 4 sẽ mang thanh trắc, và ngược lại nếu chữ cuối của câu 3 là thanh trắc.
Ngắt nhịp và âm điệu:
Ngắt nhịp trong thơ 6 chữ diễn ra ở vị trí chẵn, tạo thành mô hình nhịp 2/2/2 hoặc 4/2, không sử dụng mô hình nhịp 3/3.
Âm điệu: Chữ thứ 2 và thứ 6 nên có cùng loại thanh điệu (hoặc xen kẽ giữa bằng và trắc) để tạo ra hiệu ứng âm thanh đặc trưng.
Nội dung: Thể thơ sáu chữ thường được sử dụng để diễn tả cảm xúc, tâm trạng hoặc miêu tả cảnh vật.
Những bài thơ sáu chữ thường chứa đựng những suy tư về cuộc sống, tình yêu, tương tác giữa con người và thiên nhiên, và thậm chí là những cảm xúc về đất nước và dân tộc.
Thơ sáu chữ có khả năng kết nối, lan tỏa và truyền đạt những tư tưởng, thông điệp cốt lõi một cách ngắn gọn, dễ hiểu.
Nó cũng thể hiện sự khéo léo trong việc sử dụng ngôn từ và âm điệu để tạo nên những tác phẩm thơ mang tính nghệ thuật cao.
Cách làm thơ 6 chữ
- Viết dòng đầu tiên bằng cách kể lại hoặc miêu tả hình ảnh của đối tượng (mẹ, thầy cô, bạn bè, cảnh vật của quê hương…).
- Xác định số tiếng, vần của dòng thơ vừa viết ra. Điều chỉnh số tiếng (sáu tiếng), xác định vần (vần chân/vần lưng; vần cách/vần liền).
- Viết các dòng thơ tiếp theo trong khổ 1: miêu tả, kể, bộc lộ cảm xúc về đối tượng đã gợi ra ở dòng thơ thứ nhất (Chú ý hiệp vần).
- Thực hiện tương tự ở các khổ thơ còn lại để hoàn thành bài thơ (Nếu bài thơ có nhiều khổ).
Lưu ý khi làm thơ 6 chữ
- Kể hoặc miêu tả hình ảnh của đối tượng trong cảm nhận của bạn; qua đó, thể hiện tình cảm, cảm xúc của bạn dành cho đối tượng.
- Lựa chọn từ ngữ thích hợp để thể hiện đặc điểm của đối tượng. Vận dụng các biện pháp tu từ như: so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, điệp cấu trúc…phù hợp.
- Sắp xếp các từ ngữ trong dòng và trong khổ thơ theo quy định về số tiếng, vần, nhịp của thể thơ sáu chữ.
Những bài thơ nổi bật sử dụng thể thơ 6 chữ
Bài thơ "Quê hương" của tác giả Đỗ Trung Quân:
Quê hương là gì hở mẹ
Mà cô giáo dạy phải yêu
Quê hương là gì hở mẹ
Ai đi xa cũng nhớ nhiều
Quê hương là chùm khế ngọt
Cho con trèo hái mỗi ngày
Quê hương là đường đi học
Con về rợp bướm vàng bay
Quê hương là con diều biếc
Tuổi thơ con thả trên đồng
Quê hương là con đò nhỏ
Êm đềm khua nước ven sông
…
Quê hương mỗi người chỉ một
Như là chỉ một mẹ thôi
Quê hương nếu ai không nhớ
Sẽ không lớn nổi thành người.
Bài thơ "Khi mùa thu sang" của tác giả Trần Đăng Khoa:
Mặt trời lặn xuống bờ ao
Ngọn khói xanh lên, lúng liếng
Vườn sau gió chẳng đuổi nhau
Lá vẫn bay vàng sân giếng
Xóm ngoài, nhà ai giã cốm
Làn sương lam mỏng, rung rinh
Em nhỏ cưỡi trâu về ngõ
Tự mình làm nên bức tranh
Rào thưa, tiếng ai cười gọi
Trông ra nào thấy đâu nào
Một khoảng trời trong leo lẻo
Thình lình hiện lên ngôi sao
Những muốn kêu to một tiếng
Thu sang rồi đấy! Thu sang!
Lòng bỗng nhớ ông Nguyễn Khuyến
Cõng cháu chạy rông khắp làng…
Bài thơ "Con yêu mẹ" của tác giả Xuân Quỳnh:
Con yêu mẹ bằng ông trời
Rộng lắm không bao giờ hết
Thế thì làm sao con biết
Là trời ở những đâu đâu
Trời rất rộng lại rất cao
Mẹ mong, bao giờ con tới!
…
Tính mẹ cứ là hay nhớ
Lúc nào cũng muốn bên con
Nếu có cái gì gần hơn
Con yêu mẹ bằng cái đó
À mẹ ơi có con dế
Luôn trong bao diêm con đây
Mở ra là con thấy ngay
Con yêu mẹ bằng con dế
Bài thơ "Về thăm trường cũ" của tác giả Huỳnh Minh Nhật
Bâng khuâng đến ngày nhà giáo
Tôi về thăm lại trường xưa
Áo ai đã phai màu trắng
Một thời vui nắng buồn mưa
Hôm nay sắp ngày nhà giáo
Tôi về viết tiếp thời xa
Còn đây hàng cây ghế đá
Thầy tôi tóc bạc sương pha?
…
Ngày xưa ai mơ người lớn
Để giờ trở giấc ngây thơ?
Thấm thoắt bỗng mình đã lớn
Tìm về ký ức bơ vơ
Hôm nay thấy mình đã lớn
Ơn thầy sơ ý đánh rơi
Đời con hết xuôi lại ngược
Ngàn lần tạ lỗi, thầy ơi!
Bài thơ "Định nghĩa tình yêu" của tác giả Đàm Huy Đông
“Tình yêu là gì hở nhỏ
Anh không định nghĩa được đâu”
Chỉ biết khi yêu ai cũng
Ngố ngố man man, ấm đầu
Có thể tình yêu là bệnh
Nên người ta gọi “cảm” nhau
Bệnh này ở trong lục phủ
Làm cho gan héo ruột đau
“Tình yêu là gì hở nhỏ
Anh không định nghĩa được đâu”
Chỉ biết khi yêu ai cũng
Chăm chăm là áo chải đầu
Có phải tình yêu là hội
Hội các-na-van hóa trang
Tật xấu thường ngày quên hết
Ai cũng lịch sự đàng hoàng.
…
Xem thêm:
Cẩm nang sáng tác thể thơ năm chữ cho người mới bắt đầu
Thể thơ song thất lục bát trong văn chương Việt Nam
Kết luận
Thể thơ 6 chữ, với tính ngắn gọn và cô đọng, đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn học Việt Nam. Nó không chỉ mang đến sự đa dạng về hình thức biểu đạt mà còn giúp truyền tải những cảm xúc và tư tưởng sâu sắc một cách hiệu quả. Học Là Giỏi hy vọng rằng thông qua bài viết này, bạn sẽ hiểu rõ hơn về thể thơ sáu chữ và có thể tự mình sáng tác những bài thơ tuyệt vời theo thể loại này nha!
