U mỡ dưới da: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán và cách điều trị

Ước tính cứ 1.000 người sẽ có 1 người có u mỡ dưới da. Tình trạng này xuất hiện ở mọi đối tượng, nhiều nhất ở người từ 40 - 60 tuổi. Vậy đâu là nguyên nhân, dấu hiệu của u mỡ dưới da? Chẩn đoán và điều trị như thế nào? Tất cả sẽ được bác sĩ CKI. Lê Ngọc Vinh, Đơn vị Đầu Mặt Cổ, BVĐK Tâm Anh TP.HCM giải đáp trong bài viết dưới đây.

U mỡ dưới da là gì?

U mỡ dưới da (Lipomas) là các khối u lành tính, phổ biến, thường nằm ở các mô dưới da. U mỡ dưới da có hình tròn hoặc hình bầu dục, mọc ngay dưới da. Chúng chỉ chứa tế bào mỡ, di chuyển dễ dàng khi chạm vào và thường không gây đau. Lipomas có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên cơ thể, phổ biến nhất ở lưng, thân, cánh tay, vai và cổ.

U mỡ (bướu mỡ) có tốc độ phát triển chậm và không gây ung thư. Hầu hết các u mỡ không cần điều trị. Nếu u mỡ làm phiền đến cuộc sống, sức khỏe người bệnh, bác sĩ có thể loại bỏ nó bằng thủ thuật điều trị ngoại trú. (1)

U mỡ dưới da nguyên nhân do đâu?

Y học hiện tại vẫn chưa xác định được việc u mỡ dưới da có nguyên nhân do đâu? Trong một số trường hợp, u mỡ dưới da có nguyên nhân do di truyền. Một người có nhiều khả năng phát triển u mỡ nếu ai đó trong gia đình họ mắc bệnh này. Một số tình trạng khiến nhiều u mỡ hình thành trên cơ thể, bao gồm:

• Bệnh Dercum: còn được gọi là hội chứng Adiposis Dolorosa hoặc hội chứng Anders. Đây là một rối loạn hiếm gặp, khiến các khối u mỡ phát triển gây đau đớn, thường gặp nhất ở cánh tay, chân và thân.
• Hội chứng Gardner: một dạng rối loạn được gọi là bệnh đa polyp tuyến gia đình (FAP), hội chứng Gardner gây ra u mỡ và một loạt vấn đề sức khỏe khác.
• Bệnh đa u mỡ di truyền: rối loạn này có tính chất di truyền, có thể truyền qua nhiều thế hệ.
• Bệnh Madelung: còn được gọi là bệnh u mỡ đa đối xứng, chủ yếu xảy ra ở nam giới uống nhiều rượu. Bệnh Madelung khiến u mỡ phát triển quanh cổ và vai.

Các loại u mỡ dưới da và vị trí thường gặp

1. Các loại u mỡ dưới da

Dựa trên thành phần chất béo trong u mỡ, vị trí u mỡ, có thể chia thành các loại u mỡ dưới da như sau: (2)

• U mỡ thông thường: với loại này, u mỡ có các tế bào mỡ trắng (tế bào lưu trữ và giải phóng năng lượng) bên trong, chúng không lẫn mạch máu hay bất kỳ thành phần nào khác.
• U mỡ tế bào trục chính: là một loại u mỡ hiếm gặp, bên trong u mỡ chứa các tế bào trục chính. Tế bào trục chính là một loại tế bào cụ thể, có chiều dài lớn hơn chiều rộng.
• U mỡ tiêm bắp: là những u mỡ xuất hiện trên cơ bắp, tình trạng này rất hiếm gặp.
• U mỡ Angiolipoma: loại này chứa các tế bào mỡ và mạch máu trong đó. U mỡ Angiolipoma chiếm 5% -17% trong tổng trường hợp mắc u mỡ dưới da.
• U mỡ Hibernoma: đây cũng là loại u mỡ hiếm gặp, chúng chứa các tế bào mỡ màu nâu (tế bào tạo nhiệt và điều hòa nhiệt độ cơ thể).

2. Vị trí u mỡ dưới da thường gặp

U mỡ dưới da có thể phát triển ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, nhưng nó ít có khả năng phát triển ở cơ, nội tạng hoặc não. U mỡ thường hình thành dưới da ở các vùng sau:

• Vai.
• Ngực.
• Lưng.
• Bụng.
• Cánh tay.
• Chân.

Hầu hết các trường hợp, người bệnh chỉ có duy nhất 1 u mỡ trên cơ thể. Khoảng 5 - 10% tổng số trường hợp mắc bệnh có nhiều hơn 1 u mỡ.

Dấu hiệu nhận biết bệnh u mỡ dưới da

Dấu hiệu nhận biết bệnh u mỡ dưới da chính là sự hiện diện của một hoặc một vài khối u dưới da, chúng tự giới hạn tại một vùng da nhất định, không dính vào nhau, không lan rộng. Các dấu hiệu nhận biết u mỡ khác bao gồm:

• Khối u dưới da thường xuất hiện ở cổ, vai, lưng, bụng, cánh tay và đùi.
• Khi sờ vào có cảm giác mềm mại, đôi khi nhão, dễ di chuyển khi dùng ngón tay đẩy nhẹ.
• U mỡ thường có đường kính dưới 5cm, nhưng chúng có thể phát triển lớn hơn theo thời gian.
• U mỡ có thể gây đau nếu chúng phát triển và đè lên các dây thần kinh gần đó hoặc nếu chúng chứa nhiều mạch máu.

Một số trường hợp, người bệnh có u mỡ dưới da nhưng không phát hiện các triệu chứng bất thường nào của u mỡ.

U mỡ dưới da có nguy hiểm không?

U mỡ dưới da không nguy hiểm, hầu hết các tình trạng u mỡ dưới da đều vô hại, lành tính (không gây ung thư). Tuy nhiên, trong một số trường hợp, u mỡ trở nên nguy hiểm nếu chúng phát triển nhanh chóng qua nhiều tuần, người bệnh thấy u mỡ dưới da trở nên cứng, không thể di chuyển dễ dàng khi sờ vào.

U mỡ gây đau, khi này, rất có thể u mỡ đã chèn lên các mạch máu, chèn ép dây thần kinh, mặc dù trường hợp này hiếm gặp nhưng có thể gây các biến chứng nguy hiểm.

Yếu tố nguy cơ tăng khả năng mắc bệnh

Một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh u mỡ dưới da, bao gồm:

• Tuổi tác: nhóm người từ 40 - 60 tuổi có nguy có mắc u mỡ dưới da cao hơn các đối tượng còn lại.
• Duy truyền: nếu ba mẹ mắc u mỡ dưới da, thế hệ sau có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Phân biệt u mỡ dưới da và u xơ dưới da

Phân biệt u mỡ dưới da và u xơ dưới da dựa trên thành phần và vị trí của khối u. Hầu hết các u mỡ dưới da phát sinh ở mô mỡ phía dưới da, thành phần chính chỉ bao gồm các tế bào mỡ trưởng thành. Trong khi đó, u xơ có mô sợi phong phú hơn.

Đa phần các u mỡ dưới da phát triển chậm, không đau, mềm, có bề mặt nhẵn, có thể cảm nhận bằng cách sờ vào, dễ di chuyển. Chúng không giống như u xơ, thường không có bề mặt nhuốm màu vàng và có vẻ ngoài săn chắc hơn, khi chạm vào có cảm giác cứng và khó di chuyển.

Đặc điểm phân biệt U mỡ U xơ Vị trí Mô phía dưới da Mô phía dưới thanh mạc hoặc niêm mạc Thành phần Tế bào mỡ trưởng thành Mô sợi Tốc độ phát triển Chậm Khá chậm Đặc điểm Màu da, sờ vào có cảm giác mềm Màu vàng và có vẻ ngoài săn chắc

Khi nào người bệnh u mỡ dưới da cần gặp bác sĩ?

Người bệnh u mỡ dưới da cần đến gặp bác sĩ ngay nếu nhận thấy u mỡ có dấu hiệu sưng tấy bất thường, u mỡ phát triển nhanh, gây đau và bất tiện trong cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày. Dựa trên tình trạng hiện tại, bác sĩ sẽ đánh giá xem cần điều trị u mỡ dưới da như thế nào phù hợp. Mặc dù hiếm khi gây nguy hiểm, nhưng u mỡ dưới da một khi đã chèn ép lên hệ thần kinh, mạch máu, cần được can thiệp điều trị, tránh gây các biến chứng nguy hiểm.

Chẩn đoán u mỡ dưới da như thế nào?

Bác sĩ thường chẩn đoán u mỡ dưới da bằng phương pháp khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ chạm vào khối u mỡ và hỏi xem có đau hay không, cảm nhận xem nó có mềm hay không. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cần sinh thiết để xác nhận rằng u mỡ này có phải là ung thư không.

Trong quy trình sinh thiết u mỡ dưới da, bác sĩ sẽ lấy một mẫu u mỡ và gửi đến phòng thí nghiệm để tiến hành xét nghiệm. Trong một số trường hợp, u mỡ dưới da có thể bị nhầm lẫn với u nang, để chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể sử dụng phương pháp chẩn đoán hình ảnh như: siêu âm, chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT).

Chẩn đoán hình ảnh giúp bác sĩ loại bỏ các tình trạng có liên quan khác. Đồng thời, phương pháp này có thể giúp xác định vị trí của khối u mỡ và độ sâu của nó, nếu nó có mạch máu và liệu nó có chèn ép vào dây thần kinh hoặc các mô khác hay không.

Cách điều trị u mỡ dưới da

Hầu hết các trường hợp u mỡ dưới da là lành tính, không cần điều trị. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, u mỡ làm phiền đến sinh hoạt, cuộc sống của người bệnh hoặc chèn ép lên mạch máu, hệ thống thần kinh, bác sĩ có thể tiến điều trị ngoại khoa bằng cách cắt bỏ u mỡ.

Phẫu thuật loại bỏ u mỡ dưới da được đánh giá là an toàn và hiệu quả, người bệnh sau khi mổ u mỡ có thể về ngay trong ngày. Vì bác sĩ thường sử dụng một cây kim dài và mỏng để loại bỏ mô mỡ khỏi khối u. Phương pháp này ít xâm lấn, ít tác dụng phụ và mang lại hiệu quả điều trị tương đối cao.

Biện pháp phòng ngừa u mỡ dưới da

Không có bất kỳ biện pháp nào có thể phòng ngừa u mỡ dưới da vì nguyên nhân gây bệnh vẫn chưa được xác định. Trong trường hợp u mỡ dưới da do di truyền càng không thể phòng ngừa và ngăn chặn. Tuy nhiên, bác sĩ cho biết có thể làm giảm nguy cơ mắc u mỡ dưới da phát triển bằng cách hạn chế sử dụng rượu bia, xây dựng lối sống lành mạnh.

U mỡ dưới da nhìn chung là tình trạng lành tính, không ảnh hưởng đến sức khỏe hay gây nguy hiểm. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, khối u có thể gây đau khi chèn ép các mạch máu, dây thần kinh, kích thước khối u lớn, ảnh hưởng đến sinh hoạt của người bệnh, khi này bác sĩ sẽ tiến hành vi phẫu để loại bỏ mỡ trong khối u. U mỡ dưới da không thể phòng ngừa, chỉ có thể được điều trị bằng các loại bỏ mỡ trong khối u.

Điều trị u mỡ dưới da tại khoa Ngoại vú, BVĐK Tâm Anh, người bệnh có thể yên tâm với đội ngũ bác sĩ giỏi, chẩn đoán nhanh và can thiệp điều trị đúng bệnh, phác đồ phù hợp với từng tình trạng cụ thể. Đến với khoa Ngoại vú BVĐK Tâm Anh TP.HCM, người bệnh sẽ được loại bỏ u mỡ dưới da nhanh chóng và giải quyết các vấn đề về da khác.

Hy vọng với những thông tin trên đã giúp bạn hiểu đúng về u mỡ dưới da, nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và điều trị tình trạng này. Mặc dù lành tính, nhưng người bệnh không nên chủ quan khi phát hiện bất thường trên cơ thể như xuất hiện u mỡ dưới da.