ĐỀ + HDC THI CHỌN HỌC SINH GIỎI VĂN HOÁ CẤP THÀNH PHỐ NĂM HỌC 2023-2024 MÔN THI: GIÁO DỤC CÔNG DÂN 8

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

THÀNH PHỐ BẮC GIANG

(Đề thi gồm có: 01 trang)

ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI VĂN HOÁ CẤP THÀNH PHỐ

NĂM HỌC 2023-2024

MÔN THI: GIÁO DỤC CÔNG DÂN 8

Ngày thi: 01/3/2024

(Thời gian làm bài 150 phút, không kể thời gian giao đề)

Câu 1. (4,0 điểm)

Có quan điểm cho rằng: “Cần cù, sáng tạo không phải do bẩm sinh mà là kết quả của sự rèn luyện”. Em có đồng ý với quan điểm này không? Giải thích vì sao?

Câu 2. (2,0 điểm)

Khi thảo luận về bài tập liên quan đến chủ đề Xác định mục tiêu cá nhân, bạn Minh đồng tình với quan điểm: “Những kỳ vọng do cá nhân đặt ra nhưng vượt quá khả năng và mơ hồ vẫn được gọi là mục tiêu cá nhân”. Bạn Nhung không đồng tình với quan điểm đó mà cho rằng: “Những kỳ vọng do cá nhân đặt ra nhưng vượt quá khả năng chỉ là những ước mơ của cá nhân”.

a) Em không đồng tình với ý kiến của bạn Minh hay của bạn Nhung? Vì sao?

b) Hãy nêu các yêu cầu cần thiết để lập kế hoạch thực hiện mục tiêu cá nhân?

Câu 3. (3,5 điểm)

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước...”.

a) Em hãy phân tích làm rõ nhận định trên?

b) Nêu nhận xét của em về tinh thần yêu nước của giới trẻ hiện nay?

c) Học sinh cần có thái độ và hành động như thế nào để thể hiện truyền thống yêu nước?

Câu 4. (4,0 điểm)

Tình huống: Ông V là người gia trưởng, luôn quyết định mọi việc của gia đình. Ông V quản lý chặt chẽ tiền bạc, buộc vợ và các con phải phụ thuộc vào mình về kinh tế. Đứa con gái lớn là G mới học hết lớp 8, ông V đã bắt G nghỉ học đi làm thuê kiếm tiền nộp cho ông hàng tháng để thể hiện trách nhiệm đóng góp chăm lo cho gia đình. Còn H là con trai út luôn được ông cưng chiều, tạo mọi điều kiện cho ăn học đầy đủ. Nhiều lần vì làm việc quá sức nên G bị ốm. Hàng xóm gần nhà biết chuyện đã đến khuyên can nhưng ông V không nghe và cho rằng con của ông, do ông nuôi khôn lớn thì ông có quyền sai bảo. Thấy mình học giỏi mà phải nghỉ học, G rất buồn, tủi thân và luôn tự ti với các bạn cùng trang lứa.

a) Hãy nhận xét về suy nghĩ, hành vi của ông V trong tình huống trên?

b) Nếu là một người bạn thân của G, em sẽ làm gì để thể hiện sự quan tâm đến G?

c) Nêu hiểu biết của em về quy định pháp luật đã được học trong chương trình Giáo dục công dân 8 liên quan đến tình huống trên. Liên hệ trách nhiệm bản thân.

Câu 5. (6,5 điểm)

Hiện nay xuất hiện tình trạng nhiều học sinh, thanh niên “ngày ngủ, đêm thức”, “giờ này, việc nọ”, dành thời gian quá nhiều cho việc chơi game, online, tụ tập ăn chơi, ... mà quên đi trách nhiệm học tập, lao động và cống hiến của bản thân cho cộng đồng, đất nước. Em có suy nghĩ gì về hiện tượng lãng phí thời gian của học sinh hiện nay?

-HẾT-

(Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm)

Họ và tên thí sinh:................................................. Số báo danh:…....…

Giám thị 1 (Họ tên và ký)..........................................................................

Giám thị 2 (Họ tên và ký)..........................................................................

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOTHÀNH PHỐ BẮC GIANG

(Hướng dẫn chấm gồm có 06 trang) HƯỚNG DẪN CHẤMĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI VĂN HOÁ CẤP THÀNH PHỐNĂM HỌC 2023 - 2024MÔN THI: GDCD - LỚP 8Ngày thi: 01/3/2024

Câu 1 (4,0 điểm):Có quan điểm cho rằng: “Cần cù, sáng tạo không phải do bẩm sinh mà là kết quả của sự rèn luyện”. Em có đồng ý với quan điểm này không? Giải thích vì sao?HƯỚNG DẪN CHẤMNội dung Điểm- Em đồng ý với quan điểm này, vì:Nêu khái niệm và biểu hiện của lao động cần cù, sáng tạo:- Lao động cần cù là chăm chỉ, chịu khó làm việc một cách thường xuyên, phấn đấu hết mình vì công việc, không ngại khó khăn, gian khổ.- Lao động sáng tạo là luôn luôn suy nghĩ, cải tiến để tìm tòi cái mới, tìm ra cách giải quyết tối ưu nhằm không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả lao động. - Biểu hiện của lao động cần cù: chăm chỉ, chịu khó làm việc một cách thường xuyên.- Biểu hiện của lao động sáng tạo: luôn luôn suy nghĩ, tìm tòi, cải tiến phương pháp để lao động có hiệu quả; tìm cách giải quyết tối ưu để nâng cao chất lượng, hiệu quả công việc. 0,25

0,25

0,25

0,25

0,25 Giải thích:- Cần cù, sáng tạo không phải do bẩm sinh mà có mà là do cha mẹ, thầy cô giáo dục, rèn luyện cho mỗi người, đồng thời mỗi cá nhân biết tự rèn luyện để có được sự cần cù, sáng tạo.- Để thành công trong cuộc sống, mỗi con người cần hình thành và rèn luyện cho mình nhiều đức tính tốt đẹp. Một trong những đức tính cần có là cần cù và sáng tạo trong học tập, lao động.- Cần cù, sáng tạo là phẩm chất cần thiết, là điều kiện giúp con người nâng cao vốn hiểu biết, rèn luyện các kĩ năng, tiết kiệm thời gian và đạt hiệu quả cao trong công việc, góp phần xây dựng quê hương, đất nước.- Cần cù, sáng tạo là phẩm chất cần thiết, là điều kiện giúp con người hoàn thiện và phát triển phẩm chất, năng lực của mỗi cá nhân để nâng cao hiệu quả lao động, góp phần xây dựng quê hương, đất nước.- Người có tinh thần cần cù, sáng tạo trong học tập, lao động sẽ tạo ra được nhiều giá trị vật chất, tinh thần góp phần cải thiện và nâng cao đời sống; được mọi người yêu quý, tôn trọng.- Để rèn luyện sự cần cù, sáng tạo, chúng ta cần:+ Chăm chỉ, chịu khó làm việc một cách thường xuyên; luôn luôn suy nghĩ, tìm tòi, cải tiến phương pháp để lao động có hiệu quả;+ Nghiêm khắc sửa chữa sai lầm, rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân.+ Đối với học sinh, cần luôn siêng năng, chăm chỉ, tích cực tìm tòi, sáng tạo trong học tập và rèn luyện tại trường. 0,25

0.25

0,25

0,25

0,25

0.25

0,25 0,25- Yếu tố quan trọng nhất giúp mỗi người thành công chính bằng sự cần cù và sáng tạo. Do đó, chúng ta cần rèn luyện đức tính cần cù, sáng tạo ngay từ bé, từ những việc làm nhỏ nhất.- Nếu cho rằng sự cần cù, sáng tạo là do bẩm sinh mà có thì sẽ dẫn đến chúng ta thụ động, không cố gắng, quyết tâm trong học tập, lao động, không phát huy được khả năng của bản thân.- Ví dụ: (HS lấy ví dụ phù hợp với yêu câu hỏi) 0,25

0,25

0,25

Câu 2. (2,0 điểm): Khi thảo luận về bài tập liên quan đến chủ đề Xác định mục tiêu cá nhân, bạn Minh đồng tình với quan điểm: “Những kỳ vọng do cá nhân đặt ra nhưng vượt quá khả năng và mơ hồ vẫn được gọi là mục tiêu cá nhân”. Bạn Nhung không đồng tình với quan điểm đó mà cho rằng “Những kỳ vọng do cá nhân đặt ra nhưng vượt quá khả năng chỉ là những ước mơ của cá nhân”. a) Em không đồng tình với ý kiến của bạn Minh hay của bạn Nhung? Vì sao? b) Hãy nêu các yêu cầu cần thiết để lập kế hoạch thực hiện mục tiêu cá nhân?HƯỚNG DẪN CHẤMNội dung Điểm a) Em không đồng tình với ý kiến của Minh và đồng tình với ý kiến của Nhung. Vì:- Mục tiêu cá nhân là những kết quả cụ thể mà mỗi người mong muốn đạt được trong một khoảng thời gian nhất định.- Một mục tiêu cá nhân cần phải cụ thể, rõ ràng, thực tế, đo lường được, có thể đạt được, có liên quan và có thời hạn xác định.- Nếu mục tiêu đặt ra vượt quá khả năng của bản thân thì sẽ trở thành điều không thể, ngược lại sẽ trở thành áp lực đối với bản thân. Điều đó chỉ có thể coi là ước mơ. 0,25

0,25

0,25

0,25

b) Để lập kế hoạch thực hiện mục tiêu cá nhân, chúng ta cần:+ Liệt kê những việc cần làm đề đạt được mục tiêu.+ Ưu tiên công việc cần thực hiện trước.+ Xác định thời gian và nguồn lực cần thiết.+ Thường xuyên đánh giá việc thực hiện mục tiêu của bản thân.+ Điều chỉnh cách thức thực hiện nếu hoàn cảnh thay đổi.+ Cam kết thực hiện kế hoạch đã đề ra. (HS nêu đúng được 4/6 ý trên sẽ được điểm tối đa cho phần b) 0,25

0,25

0,25 0,25

Câu 3. (3,5 điểm): Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước...”. a) Em hãy phân tích làm rõ nhận định trên? b) Nêu nhận xét của em về tinh thần yêu nước của giới trẻ hiện nay? c) Học sinh cần có thái độ và hành động như thế nào để thể hiện truyền thống yêu nước?HƯỚNG DẪN CHẤMNội dung Điểma)- Truyền thống dân tộc: là những giá trị tốt đẹp được hình thành trong quá trình lịch sử lâu dài của dân tộc và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.- Khẳng định yêu nước là truyền thống quý báu, tiêu biểu nhất của dân tộc Việt Nam.- Câu nói của Bác Hồ thể hiện sự tự hào về truyền thống yêu nước của dân tộc ta.- Truyền thống yêu nước là sức mạnh giúp dân tộc ta vượt qua mọi khó khăn, thử thách, chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược.- Truyền thống yêu nước chính là nền tảng tinh thần để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc vững mạnh.- Truyền thống yêu nước sẽ giúp bản thân mỗi con người sống tích cực, có trách nhiệm hơn với gia đình, quê hương, đất nước.- Nếu chúng ta không biết giữ gìn và phát huy truyền thống yêu nước, không có lòng yêu nước sẽ dẫn đến sống chỉ vì lợi ích cá nhân, dễ bị sa ngã, bị các thế lực phản động mua chuộc, lôi kéo vào các tổ chức chống phá lại Đảng và nhà nước ta.- HS lấy VD chứng minh... 0,25

0,250,250,250,25

0,25

0,25

0,25b) Nhận xét về tinh thần yêu nước của giới trẻ hiện nay:- Giới trẻ ngày nay rất yêu nước, thể hiện ở việc siêng năng học tập, lao động, tích cực giữ gìn an ninh trật tự, sẵn sàng tham gia nghĩa vụ quân sự, ...- Bên cạnh đó, vẫn còn một bộ phận nhỏ giới trẻ chưa chưa nhận thức đầy đủ về tinh thần yêu nước, chưa tích cực lao động, cống hiến cho quê hương, đất nước, bị lôi kéo vào những thói hư, tật xấu, ... 0,25

0,25c) Thái độ và hành động của học sinh thể hiện truyền thống yêu nước:+ Tích cực học tập, lao động, tu dưỡng đạo đức, giữ gìn an ninh trật tự, ...+ Đồng tình, ủng hộ và ca ngợi những tấm gương người tốt, việc tốt.+ Phê phán, đấu tranh, ngăn chặn những hành vi làm tổn hại đến truyền thống dân tộc.+ Tham gia các phong trào xây dựng trường học, địa phương văn minh, tiến bộ. (HS có thể nêu các ý khác đúng và phù hợp, không có hoặc giống như trong đáp án phần b và phần c vẫn cho điểm quy đổi tương đương) 0,250,250,250,25Câu 4. (4,0 điểm): Tình huống: Ông V là người gia trưởng, luôn quyết định mọi việc của gia đình. Ông V quản lý chặt chẽ tiền bạc, buộc vợ và các con phải phụ thuộc vào mình về kinh tế. Đứa con gái lớn là G mới học hết lớp 8, ông V đã bắt G nghỉ học đi làm thuê kiếm tiền nộp cho ông hàng tháng để thể hiện trách nhiệm đóng góp chăm lo cho gia đình. Còn H là con trai út luôn được ông cưng chiều, tạo mọi điều kiện cho ăn học đầy đủ. Nhiều lần vì làm việc quá sức nên G bị ốm. Hàng xóm gần nhà biết chuyện đã đến khuyên can nhưng ông V không nghe và cho rằng con của ông, do ông nuôi khôn lớn thì ông có quyền sai bảo. Thấy mình học giỏi mà phải nghỉ học, G rất buồn, tủi thân và luôn tự ti với các bạn cùng trang lứa.a) Hãy nhận xét về suy nghĩ, hành vi của ông V trong tình huống trên?b) Nếu là một người bạn thân của G, em sẽ làm gì để thể hiện sự quan tâm đến G?c) Nêu hiểu biết của em về quy định pháp luật đã được học trong chương trình GDCD 8 liên quan đến tình huống trên. Liên hệ trách nhiệm bản thân.HƯỚNG DẪN CHẤMNội dung Điểma) Nhận xét về suy nghĩ, hành vi của ông V trong tình huống trên:+ Ông V là người gia trưởng, độc đoán, thiếu tôn trọng vợ, con, chưa thực sự biết yêu thương vợ con.+ Phân biệt đối xử giữa giữa vợ chồng, giữa G với H: coi trọng con trai hơn con gái.+ Ông V vi phạm luật hôn nhân và gia đình, có hành vi bạo lực gia đình, ...+ Với suy nghĩ và hành vi gia trưởng, phân biệt đối xử đó của ông V sẽ dẫn đến làm cho gia đình không hạnh phúc. 0,25

0,250,250,25

b) Nếu là một người bạn thân của G, em sẽ thể hiện sự quan tâm đến G như sau:- Gặp riêng G động viên cảm thông, chia sẻ: nói cho bạn biết những khó khăn của bản thân và sai phạm của ông V. Cách cư xử của ông V sẽ dẫn đến hậu quả gia đình không hạnh phúc, G mất cơ hội đến trường học tập. - Khuyên G tìm cách tâm sự với bố về những mong muốn chính đáng của bản, bố không nên phân biệt đối xử với mẹ và con gái để xây dựng gia đình hòa thuận, đầm ấm, hạnh phúc.- Khuyên bạn nói chuyện với mẹ, người thân,… để góp ý với bố nhận ra những khuyết điểm, hạn chế, chấm rứt hành vi bạo lực gia đình, không phân biệt đối xử giữa vợ chồng và các con, tạo điều kiện cho G đi học tiếp.- Khuyên G nhờ cô giáo chủ nhiệm lớp 8 đến gặp ông V thuyết phục cho G đi học tiếp. 0,25

0,25

0,25

0,25c) * Quy định pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình (như tài liệu kiến thức cơ bản):- Nghiêm cấm các hành vi bạo lực gia đình; kích động, xúi giục, bao che, dung túng, không xử lí hành vi bạo lực gia đình; cản trở việc khai báo, xử lí hành vi bạo lực gia đình.- Nạn nhân bạo lực gia đình có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền bảo vệ sức khỏe, tính mạng, nhân phẩm, quyền và lợi ích hợp pháp của mình, …- Người có hành vi bạo lực gia đình tùy từng mức độ khác nhau có thể bị xử lí hành chính, dân sự hoặc hình sự.- Cá nhân, gia đình, cơ quan tổ chức đều có trách nhiệm trong việc phòng chống bạo lực gia đình.

0,25

0,25

0,25

0,25

* Liên hệ trách nhiệm bản thân:- Luôn tìm hiểu, nâng cao nhận thức về cách phòng, chống bạo lực gia đình.- Tuyên truyền, vận động người khác kĩ năng phòng, chống bạo lực gia đình.- Tích cực đấu tranh, lên án những hành vi kích động và gây bạo lực gia đình.- Tích cực tham gia các phong trào của trường và địa phương về xây dựng gia đình văn hóa. (HS có thể nêu các ý khác đúng và phù hợp, không có trong đáp án vẫn cho điểm quy đổi tương đương) 0,250,250,250,25

Câu 5. (6,5 điểm) Hiện nay xuất hiện tình trạng nhiều học sinh, thanh niên “ngày ngủ, đêm thức”, “giờ này, việc nọ”, dành thời gian quá nhiều cho việc chơi game, online, tụ tập ăn chơi, ... mà quên đi trách nhiệm học tập, lao động và cống hiến của bản thân cho cộng đồng, đất nước. Em có suy nghĩ gì về hiện tượng lãng phí thời gian của học sinh hiện nay?HƯỚNG DẪN CHẤMNội dung Điểm * Giới thiệu vào bài: => Dẫn dắt, giới thiệu vào vấn đề cần bàn 0,25 * Giải thích: Lãng phí thời gian: là sử dụng thời gian một cách không hợp lý, vào những việc vô bổ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến học tập, công việc và tương lai. 0,25 * Thực trạng:- Hiện nay một bộ phận học sinh đang lãng phí thời gian quá nhiều (dành nhiều thời gian cho chơi game, lướt web, việc làm vô bổ, v.v…)- Ngoài thời gian học tập, nhiều học sinh chưa biết tận dụng thời gian rảnh rỗi tham gia các hoạt động, làm công việc bổ ích, quan trọng khác.- Học sinh chưa có kế hoạch học tập và làm việc phù hợp nên thường dành nhiều thời gian cho việc giải trí và các trò chơi vô bổ khác.- Học sinh chưa biết sắp xếp kế hoạch học tập, sinh hoạt và vui chơi một cách hợp lý, dẫn tới thiếu thời gian cho những việc cần thiết khác.- Dẫn chứng, ví dụ minh họa …. 0,25

0,25

0,25

0,25

0,25 * Nguyên nhân:- Về phía học sinh: Chưa biết xác định được mục tiêu hoặc không nghiêm túc, tự giác thực mục tiêu theo kế hoạch đã đặt ra; thiếu tự chủ trong cuộc sống.- Về phía gia đình: Nhiều gia đình nuông chiều, thiếu giám sát, quản lí con em mình nên dẫn đến con sa đà vào các thú vui chơi, lười học tập và lao động.- Về phía nhà trường: Chưa thường xuyên nhắc nhở kịp thời, nghiêm khắc trước những hành vi lười học, ham chơi của một số học sinh.- Về xã hội: Sự phát triển của cơ chế thị trường, công nghệ thông tin tạo ra nhiều cám dỗ như các trò chơi, mạng XH, game, phim ảnh,… 0,25

0,25

0,25

0,25

* Hậu quả:- Đánh mất cơ hội trau dồi, bổ sung kiến thức, kinh nghiệm sống cho bản thân.- Dễ bị lôi kéo, sa ngã vào những trò chơi vô bổ, thói hư, tật xấu,...- Không hoàn thành những công việc, nhiệm vụ học tập được giao.- Làm mất uy tín, niềm tin của mọi người về mình. 0,250,250,250,25* Giải pháp:- Về phía học sinh:+ Cần ý thức được giá trị quý báu của thời gian để tránh làm lãng phí thời gian của mình cũng như của người khác.+ Biết làm chủ bản thân, không bị lôi kéo vào những trò chơi vô bổ và việc làm sai trái.+ Xác lập mục tiêu, lập kế hoạch rõ ràng, hợp lí và phấn đấu nghiêm túc để thực hiện, hoàn thành mục tiêu đó.+ Tận dụng những thời gian rảnh rỗi để giúp đỡ gia đình, rèn luyện kĩ năng sống.+ Phê phán những bạn lười học, người không biết quý trọng thời gian, ...- Về phía gia đình: cần nhắc nhở kịp thời và hướng dẫn cho con biết tiết kiệm và sử dụng thời gian hợp lý.- Về phía Nhà trường: cần tăng cường rèn kĩ năng quản lý thời gian, tổ chức các hoạt động giáo dục bổ ích cho học sinh.- Về phía xã hội: Luôn xây dựng nếp sống văn minh trong cộng đồng, tạo nên thói quen, lề lối, tác phong làm việc, lao động khoa học, tiết kiệm thời gian.

0,25

0,25

0,25

0,250,250,25

0,25

0,25* Liên hệ bản thân:- Luôn biết quý trọng, tiết kiệm thời gian.- Thực hiện kế hoạch học tập, lao động, vui chơi, giải trí khoa học, hợp lí. (HS có thể nêu các ý liên hệ bản thân khác đúng và phù hợp, không có trong đáp án vẫn cho điểm quy đổi tương đương) 0,250,25 * Kết bài: Khẳng định lại vấn đề, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiết kiệm thời gian, tránh lãng phí, … 0,25 Lưu ý khi chấm bài: - Trên đây là những ý cơ bản, giáo viên cần căn cứ cụ thể vào bài thi để chấm một cách linh hoạt, hợp lý, phù hợp với đặc trưng bộ môn. - Học sinh có thể trình bày theo nhiều ý, cách khác nhau, miễn là làm rõ vấn đề được yêu cầu trong đề bài, đảm bảo kỹ năng hành văn, nội dung được sắp xếp lô-gic, hợp lý. - Khuyến khích những bài làm có nhiều tìm tòi, phát hiện, sáng tạo trong nội dung và hình thức thể hiện; trừ điểm đối với những bài mắc lỗi kiến thức cơ bản, lỗi hành văn và trình bày.