Vừa rồi thăm viếng chùa Thiên Mụ ở Huế, tôi có nghe ai đó nhắc lại mấy câu thơ về canh gà Thọ Xương ở miền Bắc và miền Trung. Hình chụp sông Hương lúc chảy ngang chùa Thiên Mụ, nước chảy lờ đờ, được mô tả trong hai câu ca dao: “Gió đưa cành trúc la đà…”. Và hình cũng chụp chuông Thiên Mụ ở Huế.
Miền Bắc có những câu thơ ca ngơi Tây Hồ:
« Gió đưa cành trúc la đà Tiếng chuông Trấn Võ, canh gà Thọ Xương Mịt mùng khói tỏa ngàn sương Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ ».
Phạm Quỳnh trong lúc du lịch Huế, thăm viếng chùa Thiên Mụ, đã sửa chữa lại như sau:
“Gió đưa cành trúc la đà Tiếng chuông Thiên Mụ, canh gà Thọ Xương… ”
Thọ Xương ở đây không phải là làng Thọ Xương ở miền Bắc, mà là làng Thọ Xương ở miền Trung gần chùa Thiên Mụ. Làng nầy thời nhà Nguyễn tên Long Thọ. Câu thơ này trở thành ca dao ” Gió đưa cành trúc la đà…” mô tả cảnh sông Hương lúc cháy ngang qua chùa Thiên Mụ, nước chảy lờ đờ, hai bên bờ có nhiều cành trúc.
Có bạn kể câu “Canh gà Thọ Xương” được một dịch giả nào đó dịch sang tiếng Mỹ: “Chicken Soup Thọ Xương”. Không biết đây là câu nói chơi hay nói thiệt?
Tôi thử tìm kiếm trên Google câu “canh gà Thọ Xương”, và đọc bài báo nói về một lớp học trò thủ đô Hà Nội hiểu canh gà Thọ Xương là món ngon Hà Nội ở làng Thọ Xương. Cũng may một phụ huynh đã nêu vấn đề này ra trước công luận, và cô giáo chấp nhận sửa đổi, giải thích lai cho dám môn đồ của Cô, rằng canh gà Thọ Xương không có nghĩa là thức ăn ngon của Hà Nội.
Vậy nếu canh gà Thọ Xương không có nghĩa là món canh gà Hồ Tây, câu này có nghĩa gì? Canh ở đây có nghĩa là canh giờ. Mỗi đêm có 5 canh. Ở canh 5 tức là từ 3 đến 5 giờ sáng, ngoài Bắc có tiếng chuông Trấn Võ, và gà gáy điểm canh. Ở miền Trung, có tiếng chuông Thiên Mụ, và gà gáy điếm canh 5. Đây là cách chơi chữ của các thi nhân. Trong lúc có tiếng chuông Thiên Mụ, bên kia sông Hương ở làng Thọ Xương gà cất tiếng gáy, như điểm canh vậy. (Sẽ bổ túc sau).
