WARNING: SPOILERS ALERT!!
Lần đầu tiên tôi nghe tựa sách của chị, cảm nhận đầu tiên của tôi là: nó thật dài. Điều thứ hai, là nó làm tôi nhớ đến bức ảnh nổi tiếng của Man Ray - Le Violon D’Ingres, hay cây đàn violin của Ingres. Là một nhiếp ảnh người Mỹ nổi tiếng của hai trường phái nghệ thuật đương đại đầu thế kỷ 20 là Dada và chủ nghĩa siêu thực, bức ảnh cây đàn violin của Ingres là một trong những tác phẩm đặc sắc nhất của ông, chụp một người con gái khỏa thân với chiếc khắn quấn đầu và hai lỗ hình chữ f in lên trên tấm lưng trắng muốt của nàng. Với hai cánh tay được giấu ở phía trước, người ta tưởng chừng như đã nhìn thấy một chiếc violin sống với những đường cong nuột nà. Đằng sau bức ảnh là một câu chuyện khá thú vị và hài hước về họa sĩ Jean-Auguste-Dominique Ingres, người là nguồn cảm hứng cho tác phẩm, và tên ông được dùng trong một cụm từ lóng tiếng Pháp, “Ingres’ violin”.
Nhưng tôi không muốn nói nhiều đến chuyện khác, tôi chỉ muốn nhắc tới bức ảnh đó bởi thật sự, nó khá giống câu chuyện chị viết ra - bức ảnh của cô gái khỏa thân và chiếc vĩ cầm màu đỏ rực. Chỉ khác là, trong truyện, cô cầm đàn, chứ không phải là chiếc đàn, cho dù ranh giới giữa cô và nó tựa như làn khói trong mắt cô, hư ảo nhạt nhòa.
Tôi không phải là một đứa quá hiểu âm nhạc, mà câu chuyện của chị lại là một bản nhạc không lời đầy day dứt, ám ảnh, với những cung bậc tình cảm lắt léo, những phím đàn rung chuyển một cách điêu luyện mà một đứa gà mờ như tôi không thể cảm nhận hết được. Đọc sách của chị, người ta như thấy từng câu chữ đang nhảy múa theo một tiếng đàn vô hình nào đó, réo rắt nhưng nhẹ nhàng, như một dòng nước chảy dần vào trong từng ngóc ngách trái tim, mát rượi mà đượm buồn. Trong sách của chị, tôi thấy hiện lên mồn một cái con ngõ nhỏ, ngôi nhà cũ kỹ và chiếc cửa cót két, hay căn phòng bừa bộn yên tĩnh của anh chàng họa sĩ với mái tóc quăn và cái miệng nhỏ như khóa vào.
Với những chi tiết được khắc họa một cách tinh tế, tỉ mỉ, câu chuyện của chị là một cuốn phim 3D hiện lên chầm chậm trước mắt người đọc, nhưng cũng không kém phần sống động. Dưới ngòi bút của chị, người ta cảm tưởng như mình có thể nghe thấy tiếng đàn violin trong đêm tối, đứng giữa căn phòng của người họa sĩ lạc lõng kia hay ngửi thấy mùi gỗ cũ kỹ của căn phòng xập xệ nơi hai chị em sinh đôi đó đang sống. Không có gì là gượng gạo, mạch truyện của chị cứ chảy như một dòng nước suối, trong vắt. Nó nhảy giữa góc nhìn của từng nhân vật - chàng họa sĩ, cô gái chơi vỹ cầm, và người chị gái mất trí nhớ của cô, tạo nên một bức tranh đầy màu sắc, những khối màu nằm chồng lên nhau, chắp vá thành một tác phẩm nghệ thuật đầy sức cuốn hút và khác biệt.
Xuyên suốt cả câu chuyện ấy là hình ảnh của chiếc vĩ cầm đỏ rực đầy mê hoặc - nó là nguồn sống của cô gái với đôi mắt khói và tiếng dương cầm cất đầy trong ký ức, là thứ mà chàng họa sĩ tôn thờ, đam mê mà cũng ám ảnh, là sợ dây kết nối giữa người con gái không ký ức với chàng họa sĩ và cô gái kia. Cây đàn ấy luôn hiện diện, khi thì trong những bức tranh rải đầy phòng, khi thì trên đôi vai mỏng manh của cô gái, cất lên những tiếng nhạc du dương, tha thiết. Nó không bao giờ thay đổi, mặc cho cái dòng xoáy nghiệt ngã của thời gian. Nó là một cái gì đó ám ảnh đối với cả ba nhân vật, nỗi ám ảnh không nói nên lời.
Bản nhạc chị viết lên nhẹ nhàng, thoáng buồn, cái buồn lăn tăn của gió mùa thu và lá chuyển màu. Hai cô gái và chàng trai ấy, họ dường như sống trong một thế giới tách biệt của chính mình, nơi tĩnh lặng đến lạ thường, nhưng sự im lặng chỉ che dấu cho những con sóng gào thét, quay cuồng trong lòng của chính họ. Sự kết nối giữa họ là một cái gì đó tình cờ, ngẫu nhiên, như những nốt nhạc đã được viết sẵn chỉ chờ đánh lên. Điểm xuyến bản nhạc đó là những ngọn gió thoảng qua mang hình hài của chàng nghệ sĩ dương cầm và bản tình ca trong mơ, của một người cha và tiếng nhạc chan đầy tuổi thơ, của những người mẹ và nỗi dằn vặt bao năm của họ. Thế giới của bản nhạc đó âm u, nhưng sáng lên bởi chiếc vĩ cầm đỏ.
Khi đã đọc được nửa quyển, tôi nhắn chị rằng chị khiến tôi nhớ đến Murakami. Cũng chẳng có gì là lạ, bởi chị chính là người đã thay đổi ý kiến của tôi về ông ấy. Văn phong của chị khiến tôi nhớ đến Murakami - nó nhẹ nhàng, nhưng ẩn chứa một cái gì đó khó tả, không thực, mà con người ta không thể chạm tay tới. Hình ảnh cái giếng cũng được chị nhắc đến rất nhiều, khi sự im lặng và bóng tối bao phủ - một cái gì khiến người ta ham muốn nhưng cũng sợ hãi. Như những tác phẩm của Murakami, Bức tranh cô gái khỏa thân và cây vĩ cầm đỏ mang một hơi thở hư ảo của một bản nhạc lạc điệu trong thế giới xô bồ, vội vã.
Ẩn sâu dưới cái man mác của mạch truyện là một sự tôn thờ nghệ thuật mãnh liệt, cái sự tôn thờ từ tác giả mà chị đã lồng ghép vào từng nhân vật. Đọc từng câu, tôi có thể như nghe thấy tiếng chị bên tai, nói về những bản nhạc của Mozart hay Bach, về những tuyệt phẩm của Van Gogh hay Monet. Nghệ thuật được nói đến như một thứ tôn giáo, qua lời nói của chàng họa sĩ hay cô gái nhạc công, và họ là những con chiên ngoan đạo đắm mình trong cái thế giới kỳ bí và đầy mê hoặc ấy. Những tác phẩm vang danh, những con người tài hoa, nét đẹp được tôn vinh, nhưng đằng sau ánh hào quang là những con quỷ ám đau thương, những nỗi buồn không thành lời. Van Gogh tự sát, Ernest Hemmingway là một con sâu rượu, Sylvia Plath để đầu vào trong lò nướng bật sẵn, và Virginia Wolf trầm mình dưới sông với những viên sỏi trong túi nặng trĩu. “Trăm năm trong cõi người ta,/ Chữ tài chữ mệnh khéo mà ghét nhau.”
Tôi biết chị, nên viết review càng khó. Trước cuốn sách chị viết nên, vốn từ lựng của tôi bỗng trở nên ít ỏi đến đáng thương - chúng không đủ để diễn tả cái trải nghiệm đọc Bức tranh cô gái khỏa thân và cây vĩ cầm đỏ. Nhưng tôi muốn viết một cái gì đó, đơn giản vậy thôi, cho dù nó chả ra đầu ra đuôi, cũng chẳng mới mẻ cao siêu.
Mỗi người sẽ có một cảm nhận khác nhau khi đọc cuốn sách này. Có lẽ, nó sẽ quá chậm chạp, cũng như không quá kịch tính. Có lẽ, nó sẽ hơi bi quan. Có lẽ, họ sẽ không thích cái kết lơ lửng ấy, tựa như một bản nhạc bị cắt giữa chừng, hay như một giấc mơ mà người ta bỗng dưng bị gọi dậy, mãi mãi không quay lại được, cho dù có cố thế nào đi chăng nữa. Cái kết ấy tựa như cuộc sống vậy - chẳng có chuyện gì là chắc chắn, cũng như đôi khi câu chuyện sẽ không có lời chào, mà chỉ là những đường thẳng từng đi qua nhau giờ tách xa dần.
Dù thế nào đi chăng nữa, Bức trang cô gái khỏa thân và cây vĩ cầm đỏ là một tác phẩm đáng đọc, đáng suy ngẫm, nhất là khi đây là tác phẩm đầu tay của một tác giả trẻ.
Hay đón đọc cuốn sách, và ngâm mình vào trong điệu nhạc du dương ấy.
