Dịch thuật đóng 1 vai trò quan trọng trong bất cứ thời đại nào, đặc biệt trong khuynh hướng toàn cầu hóa hiện giờ. Dịch thuật mang tri thức đến cho những người nào đang kiếm tìm kiến thức mới.

Theo Kelly (2004), “không có dịch thuật, không có lịch sử thế giới”. Đúng vậy, dịch thuật không những giúp chúng ta hiểu được các nền văn minh bị vùi lấp lâu nay bởi thời kì mà còn mở ra sự khám phá toàn cầu lâu dài. Nói cách khác, hoạt động dịch thuật thúc đầy sự đàm đạo tri thức, giao lưu văn hóa giữa con người và các dân tộc.

Dịch thuật văn bản là gì?

Có tất cả quan điểm được đưa ra bởi các nhà nghiên cứu về định nghĩa dịch thuật trong suốt lịch sử tăng trưởng của nó.

Hartman & Stock (1972) cho rằng: dịch là thay thế 1 văn bản trong 1 tiếng nói bằng một văn bản tương đương trong ngôn ngữ thứ hai. Còn theo Nida & Taber (1974), dịch thuật là tái tạo lại trong tiếng nói thu nạp (receptor language) sự tương đương đột nhiên và sát với thông điệp của tiếng nói nguồn (source language), trước nhất là về nghĩa (meaning) và sau đấy là bắt mắt (style). Theo Larson (1998), dịch thuật là nghiên cứu từ vựng, cấu trúc kết học, cảnh ngộ giao tiếp và văn cảnh văn hóa của văn bản ngữ nguồn, phân tích văn bản để xác khái niệm, rồi sử dụng từ vị và cấu trúc kết học phù hợp trong ngôn ngữ thu nhận để tái lập cùng nghĩa.

Xem thêm : Labour and employment lawyer

Song, Newmark (1981)lại cho rằng: dịch thuật là chuyển một văn bản này thành một văn bản khác theo cộng cách tác giả biểu đạt khi viết văn bản ấy.

Như đã biết, chuyển dịch từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác là một vấn đề chẳng hề thuần tuý bởi nó chẳng những đòi hỏi người dịch phải có kiến thức về ngôn ngữ mà còn có tri thức về văn hóa, tâm lí phường hội. Người dịch liên ngôn sẽ gặp trắc trở lúc dịch những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ đặc thù của dân tộc Việt Nam sang tiếng Anh và các thành ngữ, đặc ngữ tiếng Anh sang tiếng Việt. Chẳng hạn, thành ngữ tiếng Anh ‘a big cheese’ trong ‘He is a big cheese’.

Nếu như người dịch liên ngôn không chú ý đến nét văn hóa của Anh là ví 1 nhân vật quan yếu và có quyền lực như “một cục pho mát to”, thì sẽ khó dịch xác thực thành ngữ này. Người Anh cũng ví 1 người ngủ say mà không biết trời đất ra sao là: ‘ngủ như tảng đá hay ngủ như khúc gỗ’ ( sleep like a rock/ lock) nhưng người Việt lại diễn đạt theo cách khác ‘ngủ say như chết’ hay thành ngữ not (one’s) cup of tea trong câu ‘The man Bonita met at the party was kind, but he was not her cup of tea’ . Nếu chúng ta không biết được hàm ngôn, ẩn ý của câu tiếng Anh này, sẽ rất khó dịch đúng nghĩa. Câu này phải được dịch như sau: “người đàn ông mà Bonia gặp ở bữa tiệc rất tích cực nhưng đó không hề là người cô ta thích” không dịch ‘… anh ấy không phải là tách trà của cô ta’.



Đọc thêm : Vietnamese barrister