Tại nhiều bệnh viện, việc xả thẳng chất thải tế tế ra môi trường, chôn lấp, tiêu hủy sơ sài là cách giải quyết chất thải y tế thường dùng nhất. Việc này gây ra mối nguy hiểm không hề nhỏ cho môi trường và sức khỏe người dân.


Ảnh minh họa

Tràn lan rác thải y tế

Trong tổng số 13.000 bệnh viện có giường bệnh và phòng khám tư nhân trong cả nước thì các bệnh viện thuộc tuyến trung ương thải ra khoảng hơn 7 tấn rác, bệnh viện địa phương 38 tấn rác. Cùng với đó là nguồn nước thải khổng lồ với mức độ 30.000 - 100.000m3 ở tuyến trung ương, địa phương. Là thống kê của Cục quản lý Môi trường Y tế (Bộ Y tế)

Theo quy định, rác thải y tế phải được phân loại thành 5 nhóm: Rác thải lây nhiễm; các vật sắc nhọn; rác thải từ phòng thí nghiệm; rác từ dược phẩm; rác thải bệnh phẩm. Cùng với việc phân loại, mỗi loại rác thải khác nhau cần phải có quy trình xử lý đúng cách để hạn chế tối thiểu những tác động đến môi trường. Tuy nhiên, còn rất nhiều bệnh viện, cơ sở y tế vi phạm quy định về xử lý rác thải do chưa được đầu tư những hệ thống xử lý đạt chuẩn.


Chỉ mới có 65,3% bệnh viện, 15% hệ thống dự phòng và 50% cơ sở sản xuất thuốc có hệ thống xử lý nước thải y tế, là số liệu của Cục quản lý Môi trường Y tế (Bộ Y tế) . Số cơ sở y tế còn lại đang xả thẳng nguồn nước mang mầm bệnh chưa qua xử lý vào môi trường. Ngoài ra, Cục quản lý Môi trường Y tế còn cho biết thêm, hiện mới có 69% bệnh viện, 32% cơ sở y tế dự phòng thuê xử lý chất thải hoặc tự xử lý. Các cơ sở còn lại đang xử lý nguồn rác thải y tế bằng cách chôn lấp, đốt thủ công… chủ yếu là những cơ sở ở vùng sâu vùng xa hoặc các trạm y tế phường xã.

Mới đây, người dân ở xã Tứ Hiệp (huyện Thanh Trì, Hà Nội) không khỏi bức xúc và lo lắng khi phát hiện, chỉ sau một đêm, cánh đồng của họ tràn ngập những hộp, ống các loại thuốc Royal, Egokids và Calcium... Qua điều tra, lực lượng chức năng đã phát hiện đây là lô hàng không đảm bảo chất lượng của Công ty Intechpharm thuê người đem vứt ở cánh đồng trên địa bàn xã Tứ Hiệp.

Trong thời gian qua, lực lượng cảnh sát môi trường đã phối hợp các cơ quan chức năng phát hiện và xử lý nhiều vụ vi phạm tại nhiều cơ sở y tế như quản lý chất thải y tế nguy hại không đúng quy định; để lẫn chất thải y tế nguy hại với các chất thải y tế thông thường; để nước thải y tế xả trực tiếp ra môi trường không qua xử lý.

Nhiều cơ sở y tế còn phát tán bức xạ vượt tiêu chuẩn cho phép, nhiều bệnh viện còn chôn lấp rác thải y tế hoặc đốt thủ công, gây ô nhiễm môi trường sống xung quanh. Đáng chú ý, một số cơ sở y tế do quy trình quản lý rác thải y tế lỏng lẻo đã để nhân viên lợi dụng thu gom và tuồn bán rác thải y tế ra bên ngoài cho các đầu nậu thu gom sử dụng làm nguyên liệu tái chế sản xuất các vật dụng sinh hoạt.

Hiểm họa khôn lường

Nước thải từ bệnh viện mang theo nhiều loại vi rút nguy hại như tụ cầu vàng, trực khuẩn mủ xanh, E.coli cùng nhiều loại vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng, virus bại liệt… có khả năng xâm nhập các loại thủy sản, vật nuôi, rau thủy canh. Người dân ăn phải các thực phẩm mang mầm bệnh thì nguy cơ mắc bệnh sẽ rất cao.
Theo các chuyên gia y tế, việc tiếp xúc với các rác thải y tế rắn có thể gây nên bệnh tật hoặc tổn thương cho cơ thể. Hơn nữa, trong chất thải y tế lại chứa đựng các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm như: virus HIV, viêm gan B. Các tác nhân này có thể thâm nhập vào cơ thể qua các vết trầy xước, vết đâm xuyên, qua niêm mạc, qua đường hô hấp do hít phải, qua đường tiêu hóa do nuốt hoặc ăn phải.

Trên thực tế, môi trường ô nhiễm trong đó có sự “tiếp tay” của chất thải y tế đang tăng nguy cơ ung thư và các bệnh hiểm nghèo cho con người.

Những nguy hiểm trên là rất rõ ràng song việc triển khai đầu tư các hệ thống xử lý rác thải nhiều nằm qua vẫn rất chậm trễ. Ông Nguyễn Đình Anh, Phó Trưởng phòng quản lý, Cục quản lý Môi trường Y tế (Bộ Y tế) cho biết, nhiều bệnh viện đốt rác thải khói bay mù trời, mùi hôi nồng nặc… người dân bức xúc vác đất đá ném vào bệnh viện để phản đối. Khi được hỏi thì bệnh viện trả lời: Tiền mua thuốc điều trị còn không đủ lấy đầu ra khoản để đầu tư cho xử lý rác thải.

Thêm vào đó, nhân sự của lực lượng quản lý môi trường y tế vừa thiếu vừa yếu nên chưa thể giải quyết được tất cả những vấn đề liên quan. Bên cạnh đó, Bộ Y tế ban hành nhiều văn bản nhưng còn thiếu về quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, tài liệu hướng dẫn về chuyên môn… nên không thực hiện được.